Osmanlı devletinin Balkanlarda fethettiği bölgelerde gayrimüslim halkın çocuklarını alarak eğitime tabi tuttuğu ve asker ve bürokrat olarak yer verdiği sistemdir. I. Murat döneminde Pençik kanunu kapsamında uygulanmaya başlayan istem, II. Murat döneminde yasallaşmıştır. İlk yıllarda Rumeli, Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk Üsküp, İştip, Köstendil, Prizren, Görice, Samakov, Prebol, Taşlıca, Ergirikasrı, Yanya, Pirlepe, İşkodra, Ohri, İpek, Dukakin, Novasin, Manastır, Mostar, İzvornik, Böğürdelen, Horpeşte’de başlanan uygulamaya ilerleyen zamanlarda tüm Anadolu’da uygulanmıştır.
Osmanlı ordusunun gelişimine ve dinamik kalmasına yönelik olan uygulama fethedilen yerlerdeki Hristiyan ailelerin çocuklarından oluşur. Devşirilen kişilerin; köyü, kazası, sancağı, anne-baba adı, bağlı olduğu sipahi, doğum tarihi gibi bilgiler devşirme memurunun defterine yazılarak kayıt edilirdi. Her kırk haneden bir çocuğun alındığı sistemde önce merkeze alınarak Müslüman bir ailenin yanına verilir burada Türkçeyi ve İslamiyeti öğrenmesi sağlanır. Ardından acemi oğlanlar ocağına alınan çocuklar yeteneklerine göre eğitime tabi tutulur ve bu doğrultuda eğitilirdi. Zekası ile dikkat çeken çocuklar Enderun da eğitime tabii tutularak üst düzey görevlere kadar ilerlerdi. Tarihte adından çokça söz ettiren isimlerin bulunduğu yeniçeri ocağının temelini devşirme sistemiyle alınan çocuklar oluşturur. Mimar Sinan, Sokullu Mehmed Paşa, Pargalı İbrahim Paşa, Kuyucu Murat Paşa, Rüstem Paşa, Köprülüler devşirme sistemiyle alınmış önemli bürokratlardır.
Devşirme sisteminde ordunun dinamik olmasının önünü açarken insan kaynağı sağlamıştır. Fethedilen yerlerde İslamiyetin ve Türk kültürünün yayılması hızlanmıştır. İskan politikasının uygulanma alanını arttırmıştır. Hristiyan çocuklarını üst düzey görevlere getirerek hoşgörü politikasını pratiğe döktüğü bir alan oluşturmuştur.
2.Murat döneminde uygulanan Pençik sitemi yani savaş esirlerinden beşte bir oranında savaş esirinin askere alınması uygulaması mevcuttu. Çelebi Mehmet döneminde ise Hristiyan çocukları askere alınmaya başlandı. 2. Murat döneminde devşirme sistemi yasallaşmış ve yaygınlaşmıştır. Ordunun gelişmesi yönelik sürdürülen politika 16. Yüzyıldan sonra zayıflamaya başlamıştır.4.Murat döneminde düzeltme çabaları boşa çıkmıştır.17. yüzyılda devşirme sistemi bırakılmış, Acemi Oğlanlar ocağının temelini oluşturan Yeniçeri Ocağı'da 2. Mahmut döneminde kaldırılmıştır.
Devşirme Sisteminin Özellikleri Nelerdir?
Osmanlı ordusunun gelişimine ve dinamik kalmasına yönelik olan uygulama fethedilen yerlerdeki Hristiyan ailelerin çocuklarından oluşur. Devşirilen kişilerin; köyü, kazası, sancağı, anne-baba adı, bağlı olduğu sipahi, doğum tarihi gibi bilgiler devşirme memurunun defterine yazılarak kayıt edilirdi. Her kırk haneden bir çocuğun alındığı sistemde önce merkeze alınarak Müslüman bir ailenin yanına verilir burada Türkçeyi ve İslamiyeti öğrenmesi sağlanır. Ardından acemi oğlanlar ocağına alınan çocuklar yeteneklerine göre eğitime tabi tutulur ve bu doğrultuda eğitilirdi. Zekası ile dikkat çeken çocuklar Enderun da eğitime tabii tutularak üst düzey görevlere kadar ilerlerdi. Tarihte adından çokça söz ettiren isimlerin bulunduğu yeniçeri ocağının temelini devşirme sistemiyle alınan çocuklar oluşturur. Mimar Sinan, Sokullu Mehmed Paşa, Pargalı İbrahim Paşa, Kuyucu Murat Paşa, Rüstem Paşa, Köprülüler devşirme sistemiyle alınmış önemli bürokratlardır.
Devşirme Sistemiyle Kimler Seçilir Kimler Seçilemez?
- Tek çocuklu ailelerin çocukları
- 8 yaşından küçük 20 yaşından büyük çocuklar
- Kel, köse, sarışın, doğuştan sünnetli olanlar
- Evli ve zanaat sahibi olanlar
- Fazla uzun ve kısa boylu olanlar
- Vücudunda kusuru(sakatlık, leke, yanık..) olanlar
- Müslüman çocukları alınamazken
- Hristiyan ailelerin erkek çocukları(papaz çocuklarına öncelik verilir)
- Gürbüz ve yetenekli çocuklar
Devşirme Sisteminin Faydası Nelerdir?
Devşirme sisteminde ordunun dinamik olmasının önünü açarken insan kaynağı sağlamıştır. Fethedilen yerlerde İslamiyetin ve Türk kültürünün yayılması hızlanmıştır. İskan politikasının uygulanma alanını arttırmıştır. Hristiyan çocuklarını üst düzey görevlere getirerek hoşgörü politikasını pratiğe döktüğü bir alan oluşturmuştur.
Devşirme Sisteminin Pençik Sisteminden Farkı Nedir?
2.Murat döneminde uygulanan Pençik sitemi yani savaş esirlerinden beşte bir oranında savaş esirinin askere alınması uygulaması mevcuttu. Çelebi Mehmet döneminde ise Hristiyan çocukları askere alınmaya başlandı. 2. Murat döneminde devşirme sistemi yasallaşmış ve yaygınlaşmıştır. Ordunun gelişmesi yönelik sürdürülen politika 16. Yüzyıldan sonra zayıflamaya başlamıştır.4.Murat döneminde düzeltme çabaları boşa çıkmıştır.17. yüzyılda devşirme sistemi bırakılmış, Acemi Oğlanlar ocağının temelini oluşturan Yeniçeri Ocağı'da 2. Mahmut döneminde kaldırılmıştır.
